2024-08-23 03:33:45
Mụn thường gặp ở tuổi dậy thì, nhưng hiện nay nhiều phụ huynh thắc mắc con mình mới 8-9 tuổi cũng bị mụn... Đây là một bệnh ngoài da mãn tính, có nhiều cơn bộc phát kéo dài trong nhiều năm. Bệnh lành tính nhưng gây mất thẩm mỹ, có thể để lại sẹo xấu làm bệnh nhân mất tự tin và giảm chất lượng cuộc sống. 20% trường hợp mụn trứng cá ở dạng nặng và có sẹo vĩnh viễn.
Bình thường, tuyến bã nhờn cung cấp chất nhờn để giữ cho làn da mịn màng. Thương tổn mụn xuất hiện do sự tăng tiết chất bã nhờn, ứ đọng lại ở lỗ chân lông và bội nhiễm vi khuẩn Propionibacterium acnes, thường là do di truyền. Sang thương mụn là những phát ban đa dạng: sẩn, mụn mủ, nang, nốt, sẹo... và cồi mụn hay nhân trứng cá ở vùng da tiết bã nhờn nhiều.
Vị trí mụn thường gặp
- Mặt: hai bên má, mũi, trán, cằm (vùng chữ T).
- Vai, vùng trước ngực, lưng.
- Mông, hai cánh tay, hai đùi.
- Một số trường hợp biến thể của mụn có thể gây viêm nhiễm nặng, thường gặp ở nam giới, với các triệu chứng toàn thân phải nhập viện điều trị.
Tuổi nào bị mụn trứng cá?
Mụn trứng cá thường gặp ở tuổi thanh thiếu niên (90%), bắt đầu sớm nhất khoảng 8-9 tuổi, thường ở các bé gái, hay 12-13 tuổi đối với bé trai, nhưng cũng có thể gặp từ trẻ sơ sinh cho đến độ tuổi trung niên.
Mụn trứng cá ở trẻ sơ sinh có thể phát triển ở những bé từ vài tuần sau sinh đến 3 tuổi, đa số ở bé nam và thường nhầm lẫn với các bệnh lý ngoài da khác. Sang thương mụn thường xuất hiện ở gò má, trán, cằm của bé.
Bệnh có thể tự khỏi sau ba tháng, chỉ cần giữ vệ sinh da mặt cho bé, không cần điều trị đặc hiệu. Việc sử dụng các loại kem, thuốc bôi ngoài da cho trẻ sơ sinh có thể làm hỏng da mặt của bé và làm bệnh nặng thêm.
?????̂? ?ℎ?̂? ??́ ??̛ ???ℎ ??̣ ??̣? ???̛́?? ??́ ??́ ?ℎ?̂̉ ??̀ ?? ?????̂̀?, ?? ?̉?ℎ ℎ?̛?̛̉?? ??̉? ??́?ℎ ?ℎ?́?ℎ ??̂́ ??̛̀ ??̣ ?????̂̀? ???? ??? ??́? ???? ?ℎ??, ?ℎ? ??̛̣ ??̉? ???̂́? ???????? ??̉? ????̂́? ?ℎ?̛?̛̣?? ?ℎ?̣̂? ?ℎ?̛? ??̂? ??̆̀??. 95-100% nam giới và 80-85% nữ tuổi 16-17 bị mụn. 12% nữ, 5% nam độ tuổi 25; 5% (nữ nhiều hơn nam) độ tuổi 45 vẫn có thể bị mụn.
Nguyên nhân sinh mụn
Mụn trứng cá không phải do bệnh gan sinh ra. Có nhiều yếu tố làm phát sinh mụn trứng cá.
??̂́? ??̂́ ???? ???̂́? ??̀ ?? ?????̂̀?
Nếu cả cha và mẹ đều bị mụn trứng cá, 3/4 các con có thể sẽ có mụn.
Nếu chỉ có cha hoặc mẹ bị mụn trứng cá, 1/4 các con có thể sẽ có mụn.
Khuynh hướng tăng sinh các nang thượng bì làm bít kín nang lông.
Sự tăng tiết chất bã nhờn, sự viêm nhiễm và tác động của vi khuẩn
Propionibacterium acnes.
Yếu tố thuận lợi phát sinh mụn?
Thức ăn nhiều gia vị cay, chất ngọt, chất béo, sữa, cà phê... vì có thể kích thích tăng tiết bã nhờn gây nên các đợt bùng phát mụn viêm nhiễm nặng.
Nội tiết: mụn trứng cá có thể xuất hiện nhiều trước kỳ kinh, khi có rối loạn kinh nguyệt, lúc mang thai, hội chứng buồng trứng đa nang...
Thần kinh: thức khuya, căng thẳng tinh thần, lo lắng quá mức...
Thuốc, mỹ phẩm, hóa chất: dầu khoáng chất, iod, lithium, thuốc kháng động kinh, thuốc chống lao, vitamin B12, corticoid... có thể gây mụn.
Nguyên tắc điều trị mụn
Tùy theo cấp độ nặng nhẹ khác nhau mà có nhiều cách điều trị mụn trứng cá.
Thuốc trị mụn trứng cá phổ biến là các chế phẩm bôi ngoài da có tác dụng tại chỗ với mục đích chống viêm nhiễm, giảm sừng hóa da, chống tiết bã nhờn. Trường hợp trứng cá nặng, bội nhiễm, kháng sinh đường uống cũng được các bác sĩ chuyên khoa da liễu chỉ định. Isotretinoin, nội tiết tố có thể được sử dụng trong một số trường hợp.
Các phương cách trên chỉ giới hạn ở việc điều trị triệu chứng, chứ không giải quyết được nguyên nhân gây mụn trứng cá cũng như không thể ngăn ngừa mụn tái phát. Hiện nay liệu pháp ánh sáng cũng thường được sử dụng phối hợp để tăng hiệu quả điều trị.
Sẹo mụn có thể được xử lý bằng nhiều phương pháp khác nhau như: tái tạo bề mặt da bằng laser, vi phẫu hay ghép da.
Việc điều trị mụn cần có thời gian, phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau cũng như cần có sự phối hợp tốt giữa thầy thuốc với bệnh nhân. Không thể đặt vấn đề “chi phí điều trị trọn gói” đối với một trường hợp mụn trứng cá.
Điều trị mụn trứng cá nhẹ
Ở mức độ nhẹ, mụn trứng cá chủ yếu là mụn đầu trắng và mụn đầu đen, kèm theo một vài mụn sẩn và mụn mủ. Các sản phẩm chăm sóc da phù hợp cùng một số loại thuốc trị mụn trứng cá không kê đơn có thể giúp bạn giải quyết mụn ở tình trạng này.
Điều trị mụn trứng cá từ trung bình đến nặng
Mụn trứng cá dạng trung bình đến nặng có các biểu hiện như: thời gian xuất hiện lâu, kéo dài dai dẳng, số lượng mụn nhiều, mụn đang ở tình trạng viêm nhiễm/sưng tấy gây đau nhức, mụn có thể xuất hiện ở cả lưng và ngực, có sẹo mụn.
1. Thuốc bôi ngoài da
Thuốc bôi ngoài da không kê toa thường là lựa chọn đầu tiên khi muốn điều trị mụn trứng cá. Một số loại thuốc bôi được kê toa thường gặp bao gồm:
Retinoids và các loại thuốc có công dụng tương tự retinoid: Thuốc có chứa axit retinoic hoặc tretinoin; ở dạng kem, gel hoặc lỏng, nên dùng vào buổi tối.
Kháng sinh: Có khả năng tiêu diệt vi khuẩn và làm giảm triệu chứng viêm đỏ của mụn. Trong thời gian đầu điều trị (khoảng vài tháng), người bị mụn trứng cá trung bình hoặc nặng có thể cần phải kết hợp cả retinoid cùng kháng sinh.
Axit azelaic: Là một loại axit tự nhiên có đặc tính kháng khuẩn bắt nguồn từ một loại nấm men. Với tỷ lệ 20%, kem hoặc gel có chứa axit azelaic có công dụng trị mụn hiệu quả.
2. Thuốc uống
Trong trường hợp thuốc bôi chưa đủ tác dụng, có thể cần thêm thuốc uống khi điều trị mụn trứng cá.
Kháng sinh: Thông thường loại thuốc uống được dùng trong điều trị mụn là Tetracycline (minocycline, doxycycline), Macrolid (erythromycin, azithromycin) hoặc nhóm Lincosamid (clindamycin).
Thuốc tránh thai phối hợp: Các sản phẩm kết hợp progestin và estrogen là loại thuốc tránh thai kết hợp có thể sử dụng để điều trị mụn trứng cá.
Isotretinoin: là một dẫn xuất của vitamin A; có thể kê đơn cho người bị mụn trứng cá vừa hoặc nặng không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Các liệu pháp điều trị thuốc nội tiết tố và isotretinoin có một số chống chỉ định riêng và chỉ sử dụng khi thuốc kháng sinh không hiệu quả.
3. Liệu pháp khác:
Ngoài việc dùng thuốc, việc dùng hoặc kết hợp một số liệu pháp dưới đây cũng là các phương pháp điều trị mụn trứng cá hiệu quả.
Liệu pháp ánh sáng: các bước sóng nhất định của ánh sáng xanh hoặc đỏ có thể tiêu diệt vi khuẩn gây mụn mà không gây tổn thương da.
Peel da: Là phương pháp tẩy tế bào chết cho da bằng công nghệ hóa học với các thành phần như axit salicylic, axit glycolic hoặc axit retinoic.
Lấy nhân mụn: Cách điều trị mụn trứng cá này sẽ cần dùng dụng cụ lấy mụn chuyên biệt để loại bỏ nhân mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen hoặc các mụn nang. Kỹ thuật này giúp tạm thời cải thiện tình trạng mụn nhưng có nguy cơ để lại sẹo lớn nếu thực hiện không đúng cách.
4. Đối với trẻ em tuổi dậy thì
Theo hướng dẫn từ Học viện Da liễu Hoa Kỳ, các thuốc bôi tại chỗ benzoyl peroxide, adapalene và tretinoin có thể dùng được cho trẻ thanh thiếu niên trong độ tuổi dậy thì mà không có nguy cơ cao tác dụng phụ.
Hầu hết các thuốc liên quan tới cách điều trị mụn trứng cá đều khuyến cáo dùng cho người từ 12 tuổi trở lên. Tuy nhiên, trẻ em nhỏ hơn 12 tuổi vẫn có thể bị mụn. Khi trẻ bị mụn, tốt hơn hết phụ huynh nên đưa trẻ thăm khám chuyên khoa để có loại thuốc/liều lượng thuốc điều trị thích hợp.
Điều trị sẹo do mụn trứng cá
Sẹo mụn được xem là một biến chứng của mụn trứng cá. Bất kỳ loại mụn nào cũng có thể để lại sẹo. Sẹo mụn cũng có thể hình thành từ việc nặn mụn không đúng cách.
Việc điều trị không chắc chắn có thể loại bỏ hết 100% sẹo mụn nhưng có thể cải thiện đáng kể tình trạng da. Một số phương pháp quen thuộc thường dùng tới như:
“??̀?” ??: Thủ thuật này giúp loại bỏ lớp da trên cùng bằng laser hoặc bằng hóa chất (peel da) hoặc dụng cụ chuyên biệt (siêu mài mòn bằng đầu kim cương).
Đ??̂̀? ???̣ ??̆̀?? ?????: Cách điều trị mụn trứng cá từ nhẹ tới trung bình này có thể thực hiện bằng laser bóc mô da (loại bỏ một phần da xung quanh sẹo để hình thành vùng da mới mịn màng hơn). Ngoài ra còn có laser không bóc da (kích thích tăng trưởng collagen mới giúp da phục hồi tổn thương do sẹo cải thiện vẻ ngoài).
??̃ ????̣̂? ?????: Là kỹ thuật thường dùng để điều trị sẹo mụn lõm.
??̆? ???: là kỹ thuật dùng cây lăn hoặc lăn máy để bóc tách các sẹo mụn, sau đó đắp các tinh chất giúp tái tạo da như: huyết tương giàu tiểu cầu (PRP), các tinh chất HA giúp phục hồi da…
Người bị mụn trứng cá cần lưu ý:
- Không nặn mụn. Việc lấy nhân mụn hay tiểu phẫu rạch mụn thoát mủ phải được thực hiện đúng chỉ định của bác sĩ điều trị.
- Tránh dùng các loại thuốc uống, thuốc bôi trị mụn có chất corticoid; các loại kem trộn tự pha chế vì có thể làm mụn phát triển nhiều thêm sau giai đoạn tạm lui bệnh lúc đầu.
- Khi đang bị mụn không dùng các loại sữa rửa mặt, mỹ phẩm...vì có thể làm da mặt bị kích thích tăng sinh mụn. Không đắp các loại hoa quả lên da mặt để tránh gây viêm nhiễm thêm.
- Kiêng cữ các thức ăn ngọt, béo, nhiều gia vị. Nên uống đủ nước, dùng nhiều rau xanh, trái cây tươi, tránh táo bón. Hạn chế dùng các loại sữa nguồn gốc động vật vì bệnh có liên quan đến yếu tố nội tiết. Không thức khuya.
- Bệnh nhân nữ nếu dự định mang thai, đang có thai hoặc đang cho con bú, cần thông báo cho bác sĩ điều trị trước khi dùng bất kỳ loại thuốc trị mụn nào, kể cả thuốc bôi.
Tóm lại, phụ huynh cần hiểu rõ về bệnh lý này để hướng dẫn, chăm sóc các cháu đúng phương pháp, tránh làm hỏng da mặt, gây ức chế tâm lý các cháu về sau.
BÁC SĨ LÊ ĐỨC THỌ -KHOA DA LIỄU BỆNH VIỆN QUỐC TẾ CITY TỔNG HỢP.
U ĐÃI GIẢM 50% PHÍ KHÁM BUỔI CHIỀU
- Quý khách đi khám vào các buổi chiều tại khoa Da liễu sẽ được hưởng ngay #ưu_đãi_50%, không chờ đợi, tiết kiệm tài chính.
- Thời gian áp dụng: Từ 01/08/2024 - 31/12/2024.
Đối tượng áp dụng:
- Khám bệnh với bác sĩ toàn thời gian.
- Khách hàng là bệnh nhân Campuchia và bệnh nhân nước ngoài.
Xem thêm: https://www.cih.com.vn/chuyen-khoa-khac/3995-viem-da-tiep-xuc-do-con-trung.html
..............................
Bệnh viện Quốc tế City
? Số 3, đường 17A, P. Bình Trị Đông B, Quận Bình Tân, TP.HCM
☎️ Tổng đài: 1900 8146
? Cấp cứu: (028) 6290 1155
? Website: https://cih.com.vn
? Tiktok CIH: https://www.tiktok.com/@benhvienquoctecity